Tekne satın alma süreci, heyecan verici olduğu kadar dikkat ve titizlik gerektiren bir süreçtir. Alıcılar, doğru tekneyi seçmek ve olası sürprizlerden kaçınmak için genellikle survey (ekspertiz) hizmetine başvururlar. Bu süreçte en sık karşılaştığımız sorulardan biri de survey masrafının kime ait olduğu konusudur. Bazı alıcılar, tekneyi incelemek için karaya kaldırma, survey (ekspertiz) ve diğer kontroller için harcama yaptıktan sonra, eğer tekneyi satın almaktan vazgeçerlerse, bu masrafların satıcı tarafından karşılanması gerektiğini düşünüyor. Oysa bu tamamen hatalı bir beklenti ve profesyonellikten uzak bir yaklaşım.
Gerçek şu ki, survey işlemi tamamen alıcının lehine yapılan bir işlemdir ve masraf da doğal olarak alıcıya aittir.
Survey Nedir, Neden Yapılır?
Survey süreci, bir tekneyi satın almadan önce mevcut durumunu detaylı şekilde anlamanızı sağlar. Motor durumu, gövde yapısı, elektrik ve mekanik sistemler, su tesisatı, elektronik aksamlar gibi birçok kritik detay bu süreçte incelenir. Özellikle tekne karaya kaldırılarak alt gövde, şaft, pervaneler ve diğer su altı bileşenleri kontrol edilir.
Surveyin amacı, satıcıya değil, alıcıya bilgi vermektir. Satıcı, teknenin zaten sahibi olduğu için teknenin durumu hakkında bilgi edinmeye ihtiyaç duymaz. Ancak alıcı, olası maliyetleri ve riskleri anlamak için bu işlemi yaptırmak zorundadır.
Survey Masrafını Satıcının Ödemesi Beklenir mi?
Kısa cevap: Hayır.
Bir düşünelim: Gayrimenkul alırken ekspertiz ücretini kim öder? Alıcı. Çünkü o mülkü satın almak istiyor ve değerini anlamak için inceleme yaptırıyor. Aynı şey tekneler için de geçerlidir.
Satıcı, alıcının tekneyi inceletmesi için kolaylık sağlar, hatta sürecin sorunsuz ilerlemesi adına marina randevularında yardımcı olabilir. Ancak alıcı tekneyi satın almaya karar verirse de, vazgeçerse de survey masrafı ona aittir.
Tekneyi alıp almamak tamamen alıcının kendi kararıdır ve bu karara varabilmek için yapılan harcamaları satıcıya yüklemek mantıklı veya adil bir yaklaşım değildir.
Peki, Satıcı Survey Masrafını Karşılamayı Kabul Edebilir mi?
Profesyonel piyasalarda ve kurumsal satıcılarda böyle bir uygulama kesinlikle yoktur. Ancak bazı bireysel satışlarda, satıcılar alıcı için belirli jestler yapabilir. Örneğin, satın alma süreci ilerler ve anlaşma sağlanırsa, survey masrafının bir kısmı fiyata yansıtılabilir. Ama bu tamamen satıcının insiyatifindedir ve bir zorunluluk değildir.
Bazı alıcılar, “Tekneyi beğenmedim, o yüzden survey masrafını satıcı karşılasın” gibi taleplerde bulunuyor. Ancak bu, sistem nasıl işliyor anlamamakla eşdeğer bir beklenti. Eğer bir alıcı tekneyi satın alacaksa zaten survey masrafı sürecin bir parçasıdır. Eğer almaktan vazgeçerse, bu onun kendi karar sürecidir ve bu süreçte yaptığı harcamaları satıcıya yüklemek adil olmaz.
Karaya Kaldırma Masrafı da Kime Aittir?
Birçok alıcı, tekneyi denizden karaya kaldırarak alt gövdeyi inceletmek isteyebilir. Bu, özellikle ikinci el teknelerde yaygın bir uygulamadır. Ancak karaya kaldırma, marina vinç ücretleri ve survey masrafı yine alıcıya aittir.
Tekne karaya kaldırıldıktan sonra satın alma süreci ilerlerse, bazı satıcılar iyi niyet göstergesi olarak bu masrafın bir kısmını fiyata yansıtabiliyor. Ancak bu, beklenmesi gereken bir durum değil, satıcının tamamen kendi inisiyatifine bağlı bir jesttir.
Sonuç: Profesyonel ve Bilinçli Hareket Edin
Tekne satın almak ciddi bir yatırımdır ve süreç içerisinde belli maliyetler kaçınılmazdır. Survey ve karaya kaldırma masrafı, alıcı açısından bir risk değil, aksine bir güvence olarak görülmelidir.
Eğer bir alıcı bu masrafı göze almak istemiyorsa, sürece hiç başlamamalıdır. Çünkü survey yaptırmak satıcının değil, alıcının sorumluluğundadır.